Bisso: Zijde van de zee

Sant'Antioco is een eilandje in een eiland. De Romeinen hadden een lange brug geconstrueerd om het eilandje te verbinden met Sardinie.Van die brug is niet veel meer over maar nu nog moet je een lange brug over om op het eiland te komen. Omringd door het water heb je de kans dat je zomaar een groepje flamingo's tegenkomt.

foto:Andrea Margelli

We hebben een missie op Sant'Antioco. We zijn op zoek naar Bisso, een eeuwen oude stof gemaakt van schelpen. Er schijnt een mevrouw te zijn die, als enige op de wereld, weet hoe je deze stof maakt. Van het opduiken van de schelpen tot het verwerken van "de zijde van de zee". Ze heet Chiara Vigo en woont in Sant'Antioco, het gelijknamige havenstad op het eilandje. Ze wordt ook wel maestro del Bisso genoemd en iedereen op Sardinie kent haar.

foto:Andrea Margelli

Al gauw hebben we haar gevonden. Haar atelier is tegelijkertijd een museum maar geen museum zoals we gewend zijn. Er is geen toegangsprijs, geen informatieborden en geen rondleidingen. Chiara Vigo woont praktisch in het atelier en komt en gaat wanneer ze wil. Als we aankomen is ze net even weg om brood te halen. Binnen een half uur is ze terug en laat ons binnen in  haar atelier.

foto:Andrea Margelli

Chiara Vigo is een bijzondere vrouw, dat voelen we meteen. Vanaf het moment dat we haar atelier in komen begrijpen we dat hier iets magisch gaande is.
In het begin is de sfeer wantrouwig. Bijna vijandig vraagt ze wat we komen doen en hoe we haar gevonden hebben. We leggen uit dat we via via hebben gehoord over de Bisso en dat we nieuwsgierig zijn naar het verhaal achter deze stof. Chiara is nog niet overtuigd. Gelukkig hebben we Luna bij ons. Kinderen zijn volgens Chiara, in tegenstelling tot volwassenen, puur en eerlijk. Dankzij Luna ontdooit de maestro en begint te vertellen over haar leven: Bisso. 

Bisso wordt gemaakt met een eeuwen oude techniek die maar weinigen kennen. De basis is het materiaal waarmee de grote steekmossel (Pinna Nobilis) zich vasthecht aan de zeebodem. Deze schelpen zijn zeldzaam en Chiara is de enige die op Sardinie toestemming heeft ze op te duiken. Het materiaal wordt bewerkt met een speciale kam. Het resultaat lijkt op een pluizige bos haar.

foto:Andrea Margelli

Chiara beveelt me mijn ogen te sluiten en legt het pluizige bosje in mijn handen. Ik voel niks. Chiara zegt dat ik mijn handen moet sluiten. Na een tijdje begint er iets te kriebelen, ik moet mijn handen openen. Het lijkt alsof er een beestje in mijn handen zit dat eruit wil. "La forza del Bisso" zegt Chiara.

foto:Andrea Margelli

Terwijl Chiara vertelt plukt ze aan het pluizige bosje. Ze rolt het tussen haar vingers alsof ze de stof aait. Soms mompelt ze iets onverstaanbaars. Na een tijdje is het bosje een draad geworden. Chiara pakt een pot met een gele vloeistof en trekt een mysterieus gezicht: "Questo e magico". Chiara gebruikt alleen natuurlijke ingredienten maar ze wil niet vertellen wat er in het potje zit. Ze doopt de draad in de vloeistof en de stof is elastisch geworden.

foto:Andrea Marglli

foto:Andrea Margelli

Nu kan er van draad een stof geweven worden. Dit is een lang en precies werkje. Tijdens het weven zingen de vrouwen traditionele liedjes. Dat zingen lijkt op een mantra is fundamenteel voor het verwerkingsproces. Het kan soms wel maanden duren voor een stof klaar is.

foto:Andrea Margelli

3000 jaar geleden werd de stof uitsluitend gebruikt voor de kleding van koningen en koninginnen. Er zijn zelfs aanwijzingen dat Bisso in de bijbel voorkomt. (Genesis 41, de Farao biedt Josef een gouden kleed aan, genaamd Bisso)

foto:Andrea Margelli

De Bisso techniek werd traditiegetrouw overgedragen van moeder op dochter. Chiara leerde het van haar oma en die weer van haar oma. Hierdoor is er geen geschreven gebruiksaanwijzing maar is het bestaan van de Bisso afhankelijk van maestro's zoals Chiara. Het is dan ook niet voor niets dat ze sinds 2005 is opgenomen binnen het Unesco erfgoed.

foto:Andrea Margelli

Uiteindelijk zijn we drie uur lang in het atelier van Chiara gebleven. Ze heeft ons hart gestolen en andersom hebben we Chiara weten te overtuigen van onze oprechtheid. Als afscheidskado krijg ik een geweven ketting en Luna een draad echte Bisso.

foto:Andrea Margelli